Türkiye'de Hangi Aileler Nasıl Anayasa Hazırladılar?

Türkiye’de aile anayasası ve aile konseyi gibi kavramların çalışmaları yeni yeni başlamış durumda. Şirketlerin bu konudaki çalışmalarını derlerken şu bilgileri elde ettik: 

Koç Holding

Kararlar, 7’si profesyonel, 13 üyeli yönetim kurulunda alınıyor. Aile komitesinde ise Koç Ailesi’nin yatırım kararları görüşülüyor. Bunun dışındaki kararlar yönetime tavsiye olarak sunuluyor. 

Koç Holding’de aile bireylerinin çalışması, ast ve üstlerin performans değerlendirmesine bakılarak yapılıyor. Aile bireyleri bütün çalışanlara uygulanan süreçten geçmek zorundalar.  Aile Anayasası uyarınca, gelecek kuşaklar için kariyer planlama ve geliştirme programları sistematik bir şekilde yerine uygulanıyor. Bu nedenle yetki devri sorunu da yaşanmıyor. 

 Sabancı

Aile Konseyi ve Aile Anayasası kavramlarını uygulamaya başladı. Aile Konseyi’ne üyelik için kişinin holdingde belirli bir hisse payının bulunması şartı aranıyor. Bu konseyde kardeşler, eşleri, çocukları ve damatlar üye olarak yer alıyor. Toplantılar ise 3 ayda bir yapılıyor. 

Aile Anayasası ile aile bireylerinin işe girmesi için belirli kurallar benimsenmiş. Aile konseyi kendi içinde kurallar koymuş ve belirli prensiplerle hareket eden bir yapı oluşturmuş. Örneğin, üniversiteyi bitirmiş bir aile üyesinin kaç yıl içinde genel müdür yardımcısı olabileceği anayasada yazılı.   

 Yaşar Holding

Yönetim Kurulu Başkanı Selim Yaşar; “Aile şirketinin yönetimi şöyle olur diye bir kalıp yok. Aileye özel yazılması gereken bir aile şirketi anayasası, yönetim kuralları olması lazım. Ailenin yönetimindeki ve sonra gelecek nesillerin teker teker kişisel karakterleri, liderlik vasıfları ve aile kültürü analiz edilip o fertlerin hangi konularda vasıfları olduğuna göre anayasanın yazılması şart. Bizde de 1980’li yıllarda ABD’li uzmanların danışmanlığında bir anayasa hazırlandı. Aile işletmelerinde nasıl bir anayasa yazılır, nasıl bir görev bölümü yapılır, hangi konularda aile karar verir bunları öğretti. Aile anayasası konduğu zaman, bunun içinde, nesiller nasıl hazırlanacak, nesiller arası geçiş nasıl olacak, karar mekanizması nasıl çalışacak bu yazar. Yaşar Holding’in anayasası ile aile üyeleri icracı görevlerden ayrıldı ve yönetim kurullarında yer aldı. İcra görevleri o yıllardan itibaren profesyonellerce yürütülüyor” dedi.

 Eczacıbaşı

 Ailede gelecek kuşaklara sorumluluk devrini ve aile bireylerinin hangi koşullar altında görev alabileceklerini belirleyen kurallar, Aile Anayasası’nda ortaya konulmuş. Bu anayasa ise topluluğun kurucusu Nejat Eczacıbaşı tarafından hazırlanmış ve titizlikle uygulanıyor. 

Aile Meclisi’nin görevleri arasında “hedeflerin belirlenmesi”, “kaynakların verimli değerlendirilmesi” ve “üst yönetimin atanması” var. Bu kararlar dışında kalan her türlü işlev, profesyonellerin yetkisine bırakılıyor. Anayasa, aile üyeleri, hiçbir şekilde konuları dışında müdahalede bulunamıyor. 

 İnci Holding

 2003 yılında yönetimin ikici kuşağa devredilmesiyle birlikte İnci Holding’de kurumsallaşma çalışmaları hız kazandı. 1998 yılında ilk aile anayasası hazırlandı. Üçüncü kuşağın yönetime katılmasıyla birlikte 2007’de anayasa revize edildi. Bir aile şirketinin kurumsallaşmasında ailenin kurumsallaşmasının kritik önem taşıdığına inanan İnci Holding Yönetim Kurulu Başkanı Perihan İnci, “Aile, kurumsal yönetimde hemfikir değil ise şirketler kurucunun vefatından sonra dağılabilirler” diyor.

Şölen Çikolata

Türkiye’nin en büyük 200 sanayi kuruluşundan biri olan Şölen, kurumsallaşma çalışmalarına 2008 yılında başladı. Yönetim ve icra kurulunun birbirinden ayrılması ile devam eden süreçte, 2011 yılında aile anayasası yazılmaya başlandı. Daha gidilecek çok yol olduğunu söyleyen Şölen CEO’su Elif Çoban, “Şölen’de yönetimden insan kaynaklarına, finanstan üretime kadar her alanda çalışanlar bu sürecin bir parçası olacak ve profesyonel bir hayat için elimizden gelen her şeyi yapacağız” diyor. 

İcra ve yönetim kurulu birbirinden ayrıldığı için işleyişte köklü bir değişiklik oldu. Herkesin görevi değişti. Öncelikle bu görevlere en uygun kişileri yerleştirmeye özen gösterdik. Bundan sonra yaptığımız ise yetki karmaşasını çözmek oldu. Hangi kararın altına kimin imza atacağına karar verdik. Yönetim ve icranın yetkilerini çok net çizgilerle ayrıştırdık. Yeni yapı ile birlikte uzman isimler yetki ve sorumlulukları paylaştı. Burada eski ekip ile yeni ekip yan yana çalıştı ancak herhangi bir sorunda ben CEO olarak hemen devreye giriyorum ve sorunu birlikte çözüyoruz.

2008 yılında kurumsallaşma kararı alındı. Her yıl yüzde 25-30 arasında büyüme gerçekleştiren bir şirket olarak alanında uzman isimlerin yönetime katılmasına ve kurumsallaşmaya ihtiyaç duyuldu. 2010 yılında icra ve yönetim birbirinden ayrıldı. 2011 yılında aile anayasası yazılması ve aile meclisi kurulmasına kararı verildi. 2012 aile meclisi kuruldu ve aile anayasası hazırlandı. 2013 tarihine gelindiğine ise aile anayasasına son şekli veriliyor ve uyum süreci devam ediyor.

Aras Holding

 2003 yılında markalaşma süreci başladı. Bu süreçte kurum kimliği yenilendi. Şirket reklam veren kimliği kazandı. 2008 yılında Celal Aras’ın vefatıyla birlikte yönetim ikinci nesle geçti. Markalaşma ile birlikte teknoloji devreye alındı. Yönetim kurulu oluşturuldu, yönetim profesyonel yöneticilerle yürütülmeye başlatıldı. Bağımsız yönetim kurulu oluşturuldu. Holding şirketlerinin 5 yıllık iş planlarını belirleyerek, ‘kârlı büyüme’ hedeflendi, büyüyemeyen, zarar eden şirketler tasfiye edildi. Sürdürülebilirlik ilkesini benimseyerek eğitime ve çevreye yapılan desteklere öncülük edildi.  2010’da 1,5 yıllık bir çalışma sonucunda aile anayasası oluşturuldu.

İşletmelerdeki sistem sağlıklı hale getirilmesi ile şirket kurumsallaşarak geleceğin büyük firmaları arasında kendine yer bulabilecektir. Bu kapsamda yönetim danışmanlığı hizmetleri ile firmalar uzun ömürlü olmaktadır.

Konuyla ilgili detaylı bilgi ve danışmanlık için bizimle iletişime ge&cce dil;ebilirsiniz. yilmaz@ortakakildanismanlik.com