Sermaye, bir işletmenin veya bir şirketin faaliyetlerini yürütmek, yatırım yapmak veya büyümek için kullandığı finansal kaynaklardır. Sermaye, işletme sahipleri veya yatırımcılar tarafından sağlanabilir.
Sermaye, şirketin sahip olduğu varlıkları finanse etmek için kullanılan bir kaynak türüdür. İşletme sahipleri veya şirketin ortaklarının, işletmenin büyümesi veya varlıklarının artırılması amacıyla sermaye sağlayabilirler. Bu sermaye, işletmenin faaliyetlerini sürdürmek veya yeni şirket kurmak için kullanılabilir.
Sermaye, bir işletmenin finansal sağlığını gösteren önemli bir gösterge olarak kullanılır. İşletmenin sermaye yapısı, finansal riski ve kârlılığı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. İşletmeler, sermaye yapısını doğru bir şekilde yöneterek, finansal başarısını artırabilirler.
Sermaye anonim şirket ve limited şirketler için gereklidir. Bu şirketler sermaye şirketleri olarak bilinmektedir. Sermaye şirket sözleşmesinde taahhüt edilen sermaye tutarı, taahhüt edilen kişiler kaç pay olduğu ve payların değeri vardır.
Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre ortaklar kurulacak olan şirkete en az asgari tutarda sermaye koyması gerekmektedir. Türk Ticaret Kanununa göre sermaye şirketleri Anonim Şirket asgari sermayesi: 50.000-TL (Elli bin), Limited Şirket asgari sermayesi: 10.000-TL (On bin). Banka, sigorta, enerji vb. şirketler açısından ilgili özel mevzuatta daha yüksek asgari sermaye miktarı zorunlu tutulabilmektedir.
Şirketlere konulacak sermaye sadece nakit olarak değil, ayni olarak konulabiliyor. Taahhüt edilen sermayenin Anonim Şirketlerde ¼ kuruluş aşamasında, Limited Şirketlerde 24 ay içinde şirkete ödenmesi gerekiyor. (6102 sayılı T.T.K 585.md.)
Sermaye şirketleri, hisse senetleri veya ortaklık payları aracılığıyla sermaye toplayan ve bu sermayeyi işletme faaliyetleri için kullanarak kar elde etmeye çalışan şirketlerdir. Sermaye şirketleri, birkaç farklı türde olmaktadır.
Anonim şirketin kuruluşunda için en az 5 kurucu gerekir ve kuruluş aşamasında noter huzurunda bir sözleşme düzenlenir. Aynı zamanda, anonim şirketlerin yönetim organları olan genel kurul, yönetim kurulu ve denetçiler de sözleşmede belirtilir. Şirket sermayesinin eşit paylara bölünmüş olması gerekmektedir. Anonim şirketlerde hisse sahipleri sermaye payı kadar sorumluluk yüklenmektedirler. Ayrıca pay sahipleri kendi paylarını isteklerine göre devretme hakkına sahiptir. Anonim şirket ana sermayesi en az 50.000 TL olmalıdır.
Limited Şirket, belirli bir işletme hedefine sahip olan bir grup kişinin ortaklığıyla kurulan ve ortakların sorumluluğunun sınırlı olduğu bir şirket türüdür. Limited şirketlerde, ortaklar şirketin borçlarından dolayı yalnızca kendi koymuş oldukları sermaye payları oranında sorumlu tutulur. Bu nedenle, limited şirketlerde sınırlı sorumluluk prensibi geçerlidir. Ortak sayısı en fazla 50 olmalıdır. Kurulması için en az 10.000 TL sermaye tutarı gerekmektedir. Paylar eşit bir şekilde dağıtılır.
Anonim şirkete ilişkin hükümler paylı komandit şirket ile aynıdır. Komandit şirketlerde ortakların bazılarının sorumluluğu sınırsızdır. Ortaklarının bazılarının sorumluluğu ise sınırlıdır. Komandite şirketlerde sınırsız sorumluluğa sahip olan ortaklar şirketi yönetir. Sınırlı olan kişiler ise şirketlerde yönetimde söz sahibi değillerdir.
Sermaye şirketi, ortaklar tarafından kurulan ve pay sahiplerinin ödediği sermayeye göre yönetilen bir tür şirkettir. Sermaye şirketinin bazı önemli özellikleri şunlardır:
Bu özellikler, genel olarak sermaye şirketlerinin karakteristik özellikleridir.
Şahıs şirketleri ve sermaye şirketleri, iki farklı tür işletmedir ve aralarında bazı farklılıklar vardır. Şahıs şirketi tek bir kişi tarafından kurulabilirken, sermaye şirketi en az iki kişi tarafından kurulur. Şahıs şirketi, tek bir kişi tarafından kurulduğuna bağlı olarak, şirketin borçlarından kişi bizzat sorumludur. Yani, ortağın mal varlığı ile şirketin borçları arasında ayrım yapılmaz. Ancak sermaye şirketi, ortakların ödediği sermaye ile sınırlı olduğundan, ortakların sorumluluğu sınırlıdır.
Şahıs şirketi, sermaye yatırımı yapmaksızın kurulabilir ve işletilebilir. Ancak sermaye şirketi, en az belli bir sermaye miktarını karşılamak zorundadır. Şahıs şirketi, tek bir kişi tarafından kurulduğu için pay sahipliği kavramı yoktur. Ancak sermaye şirketi, pay sahipleri tarafından yönetilir ve paylar, ortakların ödediği sermayenin büyüklüğüne göre belirlenir.
Hem şahıs şirketi hem de sermaye şirketi, tüzel kişiliğe sahip olabilir. Ancak, şahıs şirketi tüzel kişiliğe sahip olmak istemiyorsa, ortağın mal varlığı ile şirketin mal varlığı arasında bir ayrım yapılmaz. Şahıs şirketlerinde, karar alma süreci tek bir kişi tarafından yapılırken, sermaye şirketlerinde, kararlar pay sahipleri arasında oy çokluğu ile alınır.
Bu farklılıklar, şahıs şirketleri ve sermaye şirketleri arasındaki en belirgin farklılıklardır.
Şirket hesabına nakit giriş ihtiyacı varsa sermaye artırımı düşüncesine gidilebilmektedir. Anonim şirketlerde sermaye artırımına karar verilmesi için genel kurul devreye girmektedir. Genel kurulda bakanlık temsilcisi olmalıdır. Sermaye artışında yeni hisse çıkarılması da yapılabilir. Hisse adedi sabit tutulur birim hisse bedeli de arttırılabilir. Sermaye artışında hissedarlar rüçhan hakkına sahiptir. Sermaye artışı yapılabilmesi için öncesinde var olan sermayenin tamamı ödenmelidir. Finansal oranların tutturulması sermaye artışı için şarttır.
Bir şirketin sermayesi, ilgili ülkenin Ticaret Sicili’ne kaydedilir ve kamuoyuna açıktır. Bu nedenle, şirket sermayesi sorgulamak için Ticaret Sicili’ne başvurulabilir. Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’ne erişim sağlanması gerekmektedir. Gazetenin resmi internet sitesinden ya da bir gazete bayisinden temin edilebilir. Gazetenin ilgili sayfası açılır ve şirketin ünvanı ya da vergi kimlik numarası gibi bilgiler aranır. Şirketin ilanları arasında sermaye artışı, sermaye azaltımı veya yeni bir şirketin kaydı gibi ilanlar yer alabilir. Bu ilanlar, şirketin sermayesi hakkında bilgi sağlar. Alternatif olarak, Ticaret Sicili Müdürlüğüne gidilerek de şirket sermayesi sorgulanabilir. Müdürlük, Ticaret Sicili ’ne kayıtlı şirketlerin kayıt bilgilerini tutar ve bu bilgiler kamuoyuna açıktır.
Anonim ve limited şirketlerin kurulumu için ortaklara ait nüfus cüzdanı fotokopisi, vesikalık fotoğraf, ikamet belgesi ve şirkete ait adres kira sözleşmesi gerekmektedir. Ortaklara ait sermaye payları ve oranlarının da belirlenmesi gerekmektedir.