Aile Şirketleri Avantaj ve Dezavantajları

Aile şirketi olmayı sadece avantajlı ya da sadece  dezavantajlı bir durum olarak değerlendirmemek gerekiyor. Çünkü aile şirketleri avantaj ve dezavantajları  ile birlikte değerlendirilmelidir. Aile şirketlerinin avantajlarına baktığımızda karşımıza çıkan ilk unsur çok çalışılıyor olmasıdır. Aile üyelerinin her biri  aile şirketini daha da büyütmek amacıyla yoğun çalışma temposuna gönüllü olarak girebilirler.

Güven yine bir diğer avantaj olarak karşımıza çıkıyor. Aile bireyleri zaten birbirlerini tanıdıkları ve birbirlerine güvendikleri için bu noktada herhangi bir problem yaşanmıyor.  Bununla birlikte kararların çok daha kısa sürede alınabiliyor olmasını da avantajlar listesine eklemek gerekiyor. İşleyiş çok daha hızlı oluyor çünkü çok sayıda kişi ile görüşülmesi de imza alınmasına gerek kalmıyor. Bir anlamda prosedürlerin daha az olması işleyişe olumlu bir yansıma yapıyor. Aile şirketlerinin avantajları ve dezavantajları bulunur makalenin devamında aile şirketlerinin çeşitli açılardan avantajlarına ve dezavantajlarına bakacağız.

Aile Şirketi Olmanın Dezavantajları

Dezavantajlar dendiğinde de akla gelen ilk unsur kan bağı nedeniyle yönetimin zorlaşıyor olmasıdır. Genellikle aile şirketlerinin kurulduğu yıllarda konu ile ilgili bir problem yaşanmıyor. Ancak şirketler büyümeye başladığında aile ilişkilerinin şirkete olumsuz bir yansıma yapmasıyla da sıklıkla karşılaşılıyor. Kuşak çatışmaları ve bu çatışmalara bağlı olarak  büyüme sürecinin sekteye uğraması dezavantajlardan bir diğeridir.

Bununla birlikte aile şirketlerinde mal varlığının çok fazla olmaması da borçlanmaya sıcak bakmayı gerektiriyor. Buna sıcak bakmayan aile şirketleri büyüme hedeflerini yakalayamıyor ve dolayısıyla gayrimenkullerin az olması dezavantajlar listesinde yer alıyor.

Aile şirketindeki her bir aile üyesinin aynı aileden gelmesinden dolayı borç para ihtiyacı durumlarında olumsuz bakılması mümkündür. Bu olumsuz bakış açısıda aile varlıklarının sınırlanmasını sağlayarak, şirketin büyümesine olumsuz etkiler yaratabilmektedir. Aile şirketlerinde şirketin elde ettiği kâr genel olarak kişilere dağıtılmaz ve şirkette bırakılır. Bu ilk bakışta avantaj gibi görünmektedir çünkü sermaye birikmiş olur. Fakat uzun vadede bakıldığında ileriki kuşakların birbirleri ile çatışmasına sebebiyet vermeye müsaittir. Aile şirketlerinin çok uzun sürelerce devam etmeyip dağılmasındaki en büyük faktörde budur.

Aile şirketlerinde, her bir aile üyesi şirket kasasından para alarak kendi ihtiyaçlarını karşılayabilir. Bu durumda finansal tabloların hazırlanmasında yanlış hesaplamalar ile karşı karşıya kalınabildiği gibi vergisel yükümlülük anlamında da yanlışlıklar yapılabilir. Buda aile içi çatışmaya yol açabilir. Buradan da anlaşılacağı üzere yönetim kaynaklı oluşabilecek tüm sorunlar, aile şirketleri için zayıf ve hassas noktalardan biridir. Sonuç itibariyle herkes akraba olduğu için hatayı yapan size çok yakın birisi olur.

Geleneğe yönelik yönetim tarzının olmasından dolayı, aile şirketlerinin karar alma süreci bazı zamanlar çok zor olabilmektedir. Eğitimli ve eğitimsiz fark etmeksizin şirkete alınan aile bireylerinin tercih edilmesi yönetimsel anlamda oldukça dezavantaj oluşturmaktadır. Kuşaktan kuşağa aktarılan düşünce tarzları uzun vadede sorunlar yaratarak, şirketin gelişmesine büyük problemler yaratmaktadır. 

Kimi aile şirketleri muhafazakar bir yapıya sahip olur. Bu durumda şirketin yeni fikirlerle gelişmesine engel olunması muhtemeldir. Buda şirketin gelişimini ciddi anlamda olumsuz etkiler. Aile şirketlerinde objektif veriler elde edilmek istendiğinde, bir takım zorluklar çıkabilir. Bu zorluklarda yine şirketin gelişimine olumsuz etkiler bırakır.

Aile İşletmelerinin Avantajları

Aile işletmesinde finansal açıdan, yönetimsel açıdan ve kültürel açıdan birden fazla avantaj bulunmaktadır. Aile şirketlerinin avantajları konusunu bu üç ana başlık altında inceleyeceğiz.

Aile şirketlerinin finansal açıdan avantajları şu şekildedir;

• Piyasaların durduğu veya gelişimin yavaşladığı zamanlarda aile üyeleri sermaye sorununu kendi aralarında çözebilirler.
• Fon temin edildiğinde ve kullanıldığında genel olarak şirketin en büyük aile üyesi ile danışılıp karar alınır ve bu süreci hızlandırır.
• Şirket tüm ailenin geçim kaynağı olduğundan dolayı, finansal açıdan bakıldığında zor dönemler yaşanması durumunda aile bireyleri birbirlerine destek olarak dönemi daha rahat atlatılır.
• Hedefler diğer şirketlere oranla çok daha uzun vadeli olur ve nesilden nesile aktarılır.
• Aile şirketleri ailenin kaynaklarını daha özenli ve dikkatli harcar.
• Çalışma azmi oldukça yüksek olur ve elde edilen varlıklar daha benimsenerek korunur.

Aile şirketi sahiplerinin en büyük ikinci avantajlı bölümü ise yönetimsel avantajlardır. Aile şirketinin yönetimsel açıdan avantajları ise şu şekilde listelenebilir;

• Şirketin işletme ve üretim politikasının daha rahat bir şekilde yürütülebilmesi mümkündür.
• Aile şirketlerinin tüm çalışanları birbirini tanıdığından dolayı çalışanlar arası sinerji oldukça olumludur ve şirketin büyüme ihtimali çok daha yüksektir.
• Aile şirketleri diğer şirketlere oranla daha olumlu imaj ve yüksek bir güce sahip olur.
• İşletmede herhangi bir sorunla karşılaşılması durumunda aile fertleri birbirine daha iyi destek olarak, eksikleri hızlı bir şekilde kapatabilirler.
• Aile şirketi olmayı başarabilen işletmelerde bürokrasi sorunları çok daha hızlı çözüme ulaşır.
• Yönetimsel kararlar normal şirketlere oranla aile şirketlerinde çok daha hızlı bir şekilde alınabilir.
• Aile şirketi sahiplerinin hepsi tek bir aileden olduğu için şirketi sahiplik duygusu ile benimseyerek pazar payının artması için özverili çalışma sağlayabilirler.
• Aile şirketlerinde sermayenin teknik ve idari açıdan yeni yöntemlere başvurulması ve karara ulaşılması süreci diğer firmalara oranla çok daha hızlı şekilde tamamlanır.

Aile şirketinin kültürel açıdan avantajları ise şu şekilde listelenelebilir;

• Kişisel seçimlerin fazla olmaması ve geçmişe dayalı tecrübelere yönelik hareket edilmesi sayesinde kurum kültürü daha rahat oluşmaktadır.
• Şirket üyeleri arasındaki tutum, samimiyet, iletişim, değer, inançlar ve sahiplenme duygusu daha fazla olur.
• Kurum kültürünü ailenin kültürü oluşturduğu için, şirketin kuralları daha rahat bir şekilde anlaşılabiliyor ve benimsenebiliyor.
• Sabit bir aile kültürü olmasından dolayı çalışanlar birbirleri ile bir bütün haline gelerek takım ruhunu bir hayli yükseltir.
• Tek bir kurum kültürü olmasından dolayı ailenin itibar kazanması sağlanır.